BMG-nyň Baş sekretary António Guterres şu ýekşenbe güni bellenjek Bütindünýä daşky gurşaw gününe ýüzlenip, planetanyň tebigy ulgamlarynyň “zerurlyklarymyza laýyk gelmeýändigini” duýdurdy.
"Atmosferanyň saglygyny, Eartherdäki ýaşaýşyň bollygyny we dürlüligini, ekosistemalary we çäkli çeşmeleri goramagymyz möhümdir. Emma biz muny etmeýäris" BMG-nyň başlygy.
"Planeter togalagynyň köp böleginden durnuksyz durmuş ýörelgesini saklamagyny soraýarys" -diýip, munuň diňe bir planetanyň däl, eýsem onuň ýaşaýjylaryna-da zyýan berýändigini duýdurdy.
Ekosistemalar Eartherdäki ähli ýaşaýyşlary goldaýar.
1973-nji ýyldan başlap, bu gün zäherli himiki hapalanma, çölleşmek we global ýylylyk ýaly ösýän daşky gurşaw meselelerine düşünmek we syýasy itergi bermek üçin ulanylýar.
Şondan soň sarp edijileriň endikleriniň we milli we halkara daşky gurşaw syýasatlarynyň üýtgemegine kömek edýän global hereket platformasyna öwrüldi.
Iýmit, arassa suw, dermanlar, howany kadalaşdyrmak we aşa howa hadysalaryndan goramak bilen, jenap Guterres adamlar we Durnukly ösüş maksatlary (SDG) üçin sagdyn gurşawyň zerurdygyny ýatlatdy.
"Biz tebigaty paýhasly dolandyrmaly we hyzmatlaryna, esasanam iň ejiz we jemgyýetler üçin deň hukukly elýeterliligi üpjün etmeli" -diýdi Guterres.
Birleşen Milletler Guramasynyň başlygynyň sözlerine görä, ekosistemanyň zaýalanmagy 3 milliarddan gowrak adama täsir edýär. Hapalanmak her ýyl takmynan 9 million adamy öldürýär we 1 milliondan gowrak ösümlik we haýwan görnüşi ýok bolmak howpy astyndadyr.
"Adamzadyň ýarysyna golaýy howanyň howply sebitinde - aşa yssy, suw joşmasy we guraklyk ýaly howanyň täsirinden ölmek ähtimallygy 15 esse köp" -diýdi we global temperaturanyň geljek bäş ýylda Pari Paris şertnamasynda göz öňünde tutulan 1,5 ° C-den ýokary boljakdygyna 50:50 ähtimallygyň bardygyny aýtdy.
Elli ýyl mundan ozal dünýä liderleri Birleşen Milletler Guramasynyň Adam gurşawy konferensiýasyna ýygnananlarynda, planetany goramagy wada berdiler.
BMG-nyň ýokary derejeli resmisi duýduryş berdi: "Emma biz üstünlikden uzakda. Her gün jyňňyrdaýan jaň jaňlaryny äsgermezlik edip bilmeris".
Stockhalakynda Stokgolm + 50 Daşky gurşaw konferensiýasy 17 SDG-iň hemmesiniň howanyň üýtgemeginden, hapalanmagyndan we biodürlüligiň ýitmeginden üç gezek krizisiň öňüni almak üçin sagdyn planeta baglydygyny gaýtalady.
Ol hökümetleri durnukly ösüşi goldaýan syýasat kararlary arkaly howanyň hereketini we daşky gurşawy goramagy ileri tutmaga çagyrdy
Baş sekretar täzelenip bolýan tehnologiýalary we çig mallary hemmeler üçin elýeterli etmek, gyzyl lentany azaltmak, subsidiýalary üýtgetmek we üç esse maýa goýumlary arkaly gaýtadan dikeldilýän energiýany işjeňleşdirmek baradaky teklipleri beýan etdi.
"Kärhanalar adamlar we öz pikirleri üçin kararlaryň merkezinde durnuklylygy goýmalydyrlar. Sagdyn planeta ýer ýüzündäki ähli pudaklaryň diregi bolup durýar".
Aýal-gyzlaryň, ähli derejedäki kararlary kabul etmekde-de goşmak bilen, “güýçli özgerişler” bolmaklaryny goldaýar. Gowşak ekosistemalary goramak üçin ýerli we adaty bilimleriň ulanylmagyny goldaýar.
BMG-nyň başlygy, planetany birinji ýerde goýanymyzda nämä ýetip boljakdygyny görkezýändigini belläp, ozon gatlagynda kontinent ululygyndaky deşik görkezdi we her bir ýurt Monreal protokolyna himiki maddalaryň ozonyň ýok edilmegini bes etmegi talap etdi.
"Bu ýyl we indiki ýyl halkara jemgyýetçiligine birek-birege bagly ekologiýa krizislerine garşy göreşmekde köptaraplaýynlygyň güýjüni görkezmek üçin täze global biodürlüligiň çarçuwasyny ara alyp maslahatlaşmakdan başlap, 2030-njy ýyla çenli tebigatyň ýitgileriniň öwezini dolmak, plastmassa hapalanmagyna garşy şertnama döretmek üçin has köp mümkinçilik döreder" -diýdi.
Jenap Guterres BMG-nyň global bilelikdäki tagallalara ýolbaşçylyk etjekdigini tassyklady, "sebäbi ýeke-täk ýol oňa garşy däl-de, tebigat bilen işlemekdir" .Bu
Birleşen Milletler Guramasynyň Daşky Gurşaw Maksatnamasynyň (UNEP) ýerine ýetiriji direktory Inger Andersen, Halkara gününiň 1972-nji ýylda Şwesiýanyň paýtagtynda geçirilen Birleşen Milletler Guramasynyň konferensiýasynda dünýä inendigini, “hemmämiziň garaşly howany, gury ýer we howany goramak üçin aýaga galmalydyrys. Suw… [we] adamyň güýji möhüm we örän möhüm…” diýen düşünje bilen ýatlady.
"Häzirki wagtda yssy tolkunlaryň, gurakçylygyň, suw joşmalarynyň, ýangyn ýangynlarynyň, pandemiýalaryň, hapa howa we plastmassa bilen doldurylan ummanlaryň häzirki we geljegine göz aýlasak, uruş operasiýalary öňküsinden has möhümdir we biz wagt bilen bäsleşýäris." EUR
Syýasatçylar saýlawlardan başga-da “umumy ýeňişlere” garamalydygyny aýtdy; maliýe guramalary planetany maliýeleşdirmeli we kärhanalar tebigata jogap bermeli.
Bu aralykda, BMG-nyň adam hukuklary we daşky gurşaw boýunça ýörite hasabatçysy Deýwid Boýd konfliktiň daşky gurşawa zyýan ýetirmegine we adam hukuklarynyň bozulmagyna sebäp bolýandygyny duýdurdy.
"Parahatçylyk durnukly ösüş we adam hukuklaryndan, şol sanda arassa, sagdyn we durnukly gurşawa bolan hukukdan doly peýdalanmak üçin esasy şert bolup durýar".
Dawa-jenjel “köp” sarp edýär; "howany zaýalaýan parnik gazlarynyň köpçülikleýin zyňyndylaryny" öndürip, zäherli howanyň, suwuň we topragyň hapalanmagyny ýokarlandyryp, tebigata zyýan ýetirýändigini öňe sürýär.
BMG tarapyndan bellenen garaşsyz bilermen, Russiýanyň Ukraina çozmagynyň daşky gurşawa ýetirýän täsiri we arassa, sagdyn we durnukly gurşawda ýaşamak hukugyny goşmak bilen onuň zyýanyny bejermek üçin birnäçe ýyl gerek boljakdygyny aýtdy.
"Köp ýurt Ukrainadaky söweşe jogap hökmünde nebit, gaz we kömür gazyp almagy giňeltmek meýilnamalaryny yglan etdi" -diýdi.
Müňlerçe binanyň we esasy infrastrukturanyň weýran bolmagy millionlarça adamy arassa agyz suwuna elýeterli etmez - bu başga bir esasy hukuk.
Dünýä howanyň zaýalanmagy, biodürlüligiň çökmegi we giňden hapalanmagy bilen göreşýärkä, BMG hünärmeni: "Uruş gysga wagtda bes edilmeli, parahatçylyk üpjün edilýär we dikeldiş we dikeldiş işleri başlamaly".
BMG-nyň Baş sekretary António Guterres penşenbe güni eden çykyşynda global abadançylyk howp astyndadyr, sebäbi köplenç daşky gurşaw baradaky borçnamalarymyzy ýerine ýetirmeýäris.
Şwesiýanyň dünýäde daşky gurşaw meselesini çözmek üçin ilkinji konferensiýasyny kabul edenine bäş ýyl boldy, BMG-nyň pikiriçe, "adam gurban zolagynda" adam hukuklary boýunça hünärmen boluň. Duşenbe güni, Stokgolmda geçiriljek täze pikir alyşmalaryň öňüsyrasynda her ýyl millionlarça adamyň ömrüni halas edip boljakdygyny duýdurdy.
Iş wagty: Iýun-06-2022
